Câu chuyện về bức hoạ “Không ai đợi anh về”

“THEY DIDN’T EXPECT HIM”, ILYS REPIN, 1888

Câu chuyện về bức hoạ “Không ai đợi anh về”

Bức tranh “Không ai đợi anh về” của họa sĩ Nga Ilya Repin (1888) mô tả cảnh một người người lính vừa đi qua cuộc chiến trở về nhà. Thay cho không khí đoàn viên sum họp là sự bình yên của gia đình bị đảo lộn. Dường như mọi người trong gia đình chưa chuẩn bị tâm thế cho giây phút này…

Bức tranh “Không ai đợi anh về” nghĩa nguyên gốc mô tả cảnh một người tù trở về nhà. Nhưng không hiểu vì sao, rất nhiều người lại liên tưởng nhân vật trong bức tranh là hình ảnh người người lính vừa đi qua cuộc chiến. Cũng có thể anh là một tù binh sau chiến tranh, bởi dáng đứng, thế tay,… tác phong của anh là của nhà binh.

Cả gia đình đều nghĩ anh đã chết rồi. Cái chết của anh, một người lính hi sinh trên sa trường, đem lại vinh dự và tự hào cho họ. Nhưng thay vì anh hi sinh vì tổ quốc, thì anh chỉ bị bắt làm tù binh và một thời gian sau thì anh trở về. Điều này khiến sự bình yên của gia đình bị đảo lộn. Dường như mọi người trong gia đình chưa chuẩn bị tâm thế cho giây phút này… Giây phút anh là một người hùng – đã chết trở thành tù binh – còn sống. Anh trở về khiến ánh hào quang bởi cái chết giả của anh đem lại cho gia đình mình bỗng chốc tan biến. Những người thân nhìn anh, thay vì ánh mắt yêu thương của một người từ cõi chết trở về thì họ nhìn anh bằng ánh mắt bất ngờ, đầy hoài nghi.

Họ không hoài nghi anh là ai, anh vẫn là anh, là người chồng, người cha của họ đó thôi. Họ hoài nghi cái lí do anh trở về, anh trở về trong bộ dạng của một kẻ tù binh, ngoài ra chẳng có gì cả. Thậm chí ánh mắt của họ nhìn anh, cảm giác như nhìn “một người đã chết”.

Đây chính là sự diệu kì của những tác phẩm nghệ thuật lớn, đã thể hiện được bi kịch lớn trong đời người đàn ông. Từ xưa đến nay, ai cũng mong muốn người đàn ông của mình phải đội trời, đạp đất, đem vinh quang, tiền bạc cho gia đình mà không biết rằng họ cũng chỉ là con người. Trong lòng họ cũng có bao nhiêu bi kịch âm thầm mà dữ dội, có thể đã có những nỗi buồn, những tâm sự khó nói của một người chồng, một người Cha.

Trích đoạn thơ dưới đây của tác giả La Vinh đã bộc lộ rất rõ tâm trạng của người lính trở về, với những câu thơ xé lòng:

“Tìm những nét thân yêu của ngày nào từ mắt anh thất thần bốc lửa. Bởi vì sao? Chẳng ai đợi anh về…”

Tham khảo từ nhiều nguồn: La Vinh/Hy Vọng